Planetarna dieta prozdrowotna

W 2019 roku komisja EAT-Lancet opracowała planetarną dietę prozdrowotną. Jest to naukowe rozwiązanie zaprojektowane tak, by przeciwdziałać pogłębiającemu się kryzysowi klimatycznemu, działać korzystnie na nasze zdrowie oraz umożliwić reformę niezrównoważonego systemu żywnościowego. Jednocześnie, dieta jest relatywnie elastyczna, a wytyczne da się łatwo dostosować do lokalnie dostępnych produktów.

Dieta planetarna bazuje na produktach roślinnych, a 12% dziennego zapotrzebowania kalorycznego* pochodzi w niej z produktów odzwierzęcych. W praktyce, zaleca spożywanie maksymalnie 250g nabiału, 43 g mięsa i 13 g jaj na osobę dziennie. W skali tygodnia prezentuje się to mniej więcej tak:

Tygodniowa dieta przeciętnej osoby na diecie planetarnej to:

• 2100 g warzyw i 1400 g owoców,
• 1624 g produktów pełnoziarnistych i 350 g bulw,
• 525 g roślin strączkowych,
• 350 g orzechów,
• do 203 g mięsa (średnia pierś z kurczaka),
• do 196 g zwierząt wodnych (ryb, skorupiaków itd.),
• do dwóch małych jaj (około 91 g),
• do 1750 g nabiału: 750 g mleka, 550 g sera, 225 g jogurtu, 125 g masła i 100 g śmietany,
• 363 g dodatkowego tłuszczu,
• 217 g dodatkowego cukru.
• I nie, dieta nie zawiera ani grama owadów!

*W wyliczeniach przyjęto dzienne zapotrzebowanie kaloryczne wysokości 2500 kcal.

Dlaczego dieta planetarna jest potrzebna?

Przyjęcie przez ludzkość planetarnej diety prozdrowotnej pomogłoby zwierzętom hodowlanym, planecie, naszemu zdrowiu i społecznościom narażonym na problemy żywieniowe.

• Zmniejszenie ilości jedzonego mięsa, nabiału i jaj pozwoliłoby na odejście od hodowli przemysłowej zwierząt – mniejszemu popytowi towarzyszyłaby mniejsza presja na produkowanie dużej ilości taniego mięsa, hodowcy mogliby się skupić na jakości zamiast ilości.
• Przyjęcie diety planetarnej byłoby lepsze dla naszego zdrowia – jedzenie nadmiernych ilości mięsa wysoko przetworzonego i czerwonego zwiększa ryzyko występowania niektórych form raka, choroby wieńcowej, udarów oraz innych chorób.
• Zmiana diety wpłynie pozytywnie także na zdrowie ogółu – odejście od hodowli przemysłowej zwierząt, które umożliwiłaby dieta planetarna, zmniejszyłoby ryzyko występowania antybiotykooporności, zanieczyszczeń powietrza oraz niebezpiecznego mutowania wirusów na podatnym gruncie jaki stanowią duże skupiska zwierząt zamkniętych w małej przestrzeni.
• Żywność pochodzenia zwierzęcego odpowiada za aż dwa razy więcej emisji gazów cieplarnianych niż żywność pochodzenia roślinnego. Jedząc więcej roślin i ograniczając spożycie mięsa pomożemy ograniczyć globalne ocieplenie.

Opinia ekspertki

Iwona Kibil, dietetyczka, edukatorka i autorka książek tak komentuje dietę planetarną i odkrycia w naszym raporcie Więcej pieniędzy, więcej mięsa:

„Model odżywiania zawierający produkty odzwierzęce (w szczególności mięso czerwone) - w ilości, jak to wygląda obecnie ma jednocześnie niekorzystny wpływ na naszą planetę, jak i nasze zdrowie. Nadmierne spożycie czerwonego i przetworzonego mięsa, przyczynia się do zwiększenia ryzyka wystąpienia chorób przewlekłych, w tym nowotworów, chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2".

"Aby przeciwdziałać negatywnym skutkom w obydwu obszarach, w krajach o wysokich dochodach i wysokim spożyciu mięsa – w tym Polsce – niezbędna jest redukcja spożycia i produkcji żywności odzwierzęcej, edukacja w kwestii zastępowania ich produktami roślinnymi oraz wzrost spożycia nieprzetworzonych produktów roślinnych. Redukcja spożycia produktów odzwierzęcych do ilości proponowanych przez komisję EAT Lancet mogłaby uchronić nawet 11 milionów ludzi rocznie przed przedwczesną śmiercią” – dodaje dietetyczka.

Kilka przydatnych porad

• Planuj swój tygodniowy jadłospis, by zapewnić sobie i swoim bliskim pyszne i zdrowe dania na każdy dzień. Pomoże Ci to także ograniczyć ilość marnowanej żywności.
• Gotuj więcej w domu - zaangażuj w przygotowania posiłków swoich bliskich. Dzięki temu będziesz mieć większą kontrolę nad składem swojego jedzenia i wydasz mniej pieniędzy.
• Rozszerz swoje horyzonty - wypróbuj nowe przepisy i kombinacje smaków - może odkryjesz swoje nowe ulubione danie!
• Zwiększ poziom białka w Twoich daniach dodając do nich rośliny strączkowe takie jak soczewicę, fasolę, czy ciecierzycę. Pozwoli Ci to ograniczyć spożywanie mięsa, zachowując jednocześnie poczucie sytości.
• Na stronie komisji EAT Lancet znajdziesz przykładowe przepisy obiadów zgodnych z wytycznymi diety planetarnej w języku angielskim.