Ogólnopolski Dzień Praw Zwierząt

Opublikowane 22.05.2020

Zwierzę nie jest rzeczą – polska ustawa o ochronie zwierząt

Ogólnopolski Dzień Praw Zwierząt ustanowiony przez Klub Gaja upamiętnia uchwalenie przez Sejm RP w 1997 r. Ustawy o ochronie zwierząt: pierwszego aktu prawnego, który regulował postępowanie człowieka ze zwierzętami i który jasno określa, że „zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia, nie jest rzeczą. Człowiek jest mu winien poszanowanie, ochronę i opiekę”.

Zwierzę: istota czująca – UE i Traktaty: Amsterdamski i Lizboński 

Uchwalenie polskiej Ustawy o ochronie zwierząt zbiegło się w czasie z nowymi zapisami dotyczącymi zwierząt w prawie w Unii Europejskiej. Sukcesem zakończyła się długa walka Compassion o uznanie zwierząt za istoty zdolne do odczuwania bólu i emocji oraz konieczności zapewnienia im prawnej ochrony.

Tak wspomina ten czas Philip Lymbery, prezes Compassion in World Farming International:

W 1997 r. pojechałem do Amsterdamu na demonstrację, która stanowiła punkt kulminacyjny długiej kampanii prowadzonej przez Compassion in World Farming, aby doprowadzić do zmiany ustawodawstwa UE. Chcieliśmy, aby zwierzęta uznano za „istoty czujące”, oficjalnie potwierdzając, że mogą odczuwać ból i cierpienie. Kiedy maszerowaliśmy z kolorowymi flagami i transparentami, z nieba lał się żar, ale wylany pot się opłacił, bo protest doprowadził do przełomu.Tego samego dnia przywódcy europejscy przychylili się do naszych żądań i uznali zwierzęta za „istoty czujące”. Odtąd płynęliśmy z prądem.

Ochrona praw a ochrona dobrostanu

Traktat Lizboński w UE oraz Ustawa o ochronie zwierząt w Polsce to niewątpliwie milowy krok w walce o poprawę losu zwierząt hodowlanych.

W Polsce i większości krajów europejskich ochrona prawna zwierząt, w tym zwierząt hodowlanych w praktyce oznacza ochronę ich dobrostanu, nie zaś ich praw. Jak zaznacza prawniczka, Karolina Kuszlewicz: jej podstawą jest założenie, że zwierzętom ze strony człowieka należne jest zapewnienie określonych standardów życia, w tym ochrona przed zbędnym cierpieniem, bólem i stresem. Jest to podejście użytkowe, które z jednej strony bez wątpienia zapewnia pewien poziom ochrony zwierzętom, z drugiej zaś stanowi barierę dla rzeczywistego uwzględnienia ich praw. Nie jest bowiem możliwe jednoczesne prowadzenie eksploatacji zwierząt, a taką dopuszcza koncepcja dobrostanowa, i pełne uwzględnienie ich potrzeb.
„Prawa Zwierząt. Praktyczny przewodnik” Warszawa 2019

Czym jest dobrostan zwierząt?

To pojęcie ma z pewnością różne znaczenie dla różnych ludzi. Ogólne znaczenie dobrostanu to: „jakość życia zwierzęcia, jako że jest ono indywidualnym doświadczeniem pojedynczego zwierzęcia”. W pojęciu tym zawiera się dobra samopoczucie psychiczne i możliwość wyrażania naturalnych zachowań. 

Można uznać, że dobrostan zwierząt jest zapewniony, jeśli zwierzęta są zdrowe, dobrze się czują, nie cierpią, mają możliwość wyrażania naturalnych zachowań. Warunki te określa się mianem „pięciu wolności”. Zawarto je w Kodeksie Dobrostanu Zwierząt, który został opracowany przez angielskich specjalistów z Rady Dobrostanu Zwierząt (Farm Animals Welfare Council).

Zachowanie tych wolności stało się miernikiem właściwej opieki nad zwierzętami. Zaliczamy do nich:

• Wolność od głodu, pragnienia i niedożywienia poprzez zapewnienie dostępu do świeżej wody i pokarmu, w ilości i jakości właściwej dla potrzeb danego zwierzęcia.
• Wolność od urazów psychicznych i bólu poprzez zapewnienie odpowiedniego schronienia i miejsca odpoczynku.
• Wolność od bólu, ran i chorób dzięki zapobieganiu, szybkiej diagnozie i leczeniu.
• Wolność do wyrażania naturalnego zachowania poprzez zapewnienie odpowiedniej przestrzeni, warunków i towarzystwa innych zwierząt tego samego gatunku
• Wolność od strachu i stresu poprzez zapewnienie opieki i traktowanie, które nie powoduje psychicznego cierpienia zwierząt.

Niestety, podstawowe wolności warunkujące dobrostan zwierząt nadal nie są przestrzegane. Hodowla przemysłowa jest najbardziej jaskrawym tego przykładem.

Dlatego każdego dnia w Compassion wykonujemy ogromną pracę, by to zmienić i zapewnić zwierzętom gospodarskim godne i warte przeżycia życie.

Staje się to możliwe dzięki ogromnemu zaangażowaniu ludzi o sercach wielkich, otwartych, pełnych współczucia i woli walki o lepszy los dla zwierząt. Takich jak Ty!

Nasze kluczowe sukcesy w dążeniu do poprawy losu zwierząt - kalendarium

1997 - zwierzęta na terenie UE otrzymują status istot czujących, dzięki temu oficjalnie potwierdzono, że mogą odczuwać ból i cierpienie; nie mogą być już traktowane jak przedmioty.

2005 - koniec dopłat do eksportu żywych zwierząt. Dzięki tym dopłatom długodystansowy transport żywych zwierząt stawał się bardziej opłacalny, przyczyniając się do cierpienia ogromnej liczby zwierząt. Dzięki naszym działaniom zniesiono całkowicie dopłaty do eksportu zwierząt na ubój, natomiast dopłaty w przypadku zwierząt przeznaczonych do hodowli ustalono na 0% Pod koniec 2015 roku Światowa Organizacja Handlu podjęła decyzję o całkowitym zniesieniu dopłat.

2007 - zakaz stosowania indywidualnych kojców, w których młode cielęta nie mogły się nawet swobodnie obrócić. Obecnie, zwierzęta do 8 tygodnia życia mogą być wprawdzie niestety wciąż trzymane oddzielnie, ale należy im zapewnić taką przestrzeń, aby mogły się swobodnie obrócić i położyć. Warunkiem koniecznym jest także zapewnienie kontaktu wzrokowego z innymi cielętami, a cieląt nie wolno trzymać na uwięzi.

2012 - zakaz stosowania klatek bateryjnych dla kur. Mimo że sprzedaż jaj pochodzących z takiej hodowli jest zakazana, w niektórych krajach wciąż prawo to jest łamane, dlatego bezustannie prowadzimy działania na rzecz przestrzegania zakazu przez wszystkie kraje należące do Unii.

2013 - wprowadzenie zakazu stosowania indywidualnych kojców dla loch na terenie całej UE. Dotyczy on okresu pomiędzy czwartym tygodniem po pokryciu i ostatnim tygodniem przed planowanym porodem.
Kojce indywidualne uniemożliwiają wyrażanie jakichkolwiek naturalnych zachowań oraz kontakt z innymi zwierzętami. Badania naukowe udowadniają, że takie jałowe środowisko może prowadzić do fizycznego i psychicznego cierpienia.
Obecnie dążymy do wprowadzenia całkowitego zakazu stosowania kojców porodowych, do ktorych trafiają lochy wraz z prosiętami i w których spędzają bez mozliwości ruchu kilka tygodni – do momentu rozdzielenia lochy z prosiętami. Polska petycja do podpisania TUTAJ

2017 r. – rezolucja Parlamentu Europejskiego wzywająca Komisję Europejską do stworzenia prawa dotyczącego hodowli królików na mięso. Do tej pory nie ma żadnych przepisów, które regulowałyby tę kwestię. Pozytywnie przegłosowany raport zakłada opracowanie minimalnych standardów takich hodowli i przygotowanie nowego prawa. To ważny krok na drodze do ustalenia nowego prawa i ostatecznego wycofania, a następnie zakazania hodowli królików w klatkach.

2019 – ponad 1,5 miliona podpisów pod Europejską Inicjatywą Europejską na rzecz zakończenia chowu klatkowego w Unii Europejskiej. Efekt ponad rocznej kampanii Compassion, który otwiera drogę do wprowadzenia legislacji unijnej, która ma szansę wreszcie położyć kres cierpieniu setek milionów zwierząt hodowlanych. O dalszym etapie naszej kampanii będziemy informować już wkrótce.