Wprowadzenie

Rocznie w UE hodowanych i transportowanych jest do 1,3 miliarda czujących zwierząt wodnych, takich jak ryby i skorupiaki(1). Są one przewożone co najmniej raz w ciągu swojego życia, czy to z jednej fermy do drugiej, do miejsca uboju, czy też na targi, gdzie mogą być nawet sprzedawane żywe. Ponadto, wiele dziko żyjących zwierząt wodnych jest transportowanych żywych w celach handlowych lub w celu zaopatrzenia ferm.

Transport zwierząt wodnych może być dla nich źródłem znacznego cierpienia, jako że wiąże się on z różnymi stresującymi sytuacjami, takimi jak przeładunek, wyjmowanie z wody, przebywanie w stłoczeniu, przenoszenie za pomocą sieci i pomp, a także narażenie na niską jakość wody. W tym czasie wiele z nich doznaje obrażeń lub umiera.

Zwierzęta wodne nie powinny być transportowane żywe, jeśli tylko da się tego uniknąć. Fermy powinny zapewniać możliwość humanitarnego uboju na miejscu. Jeśli jednak transport żywych zwierząt jest nieunikniony, należy ustalić konkretne wymogi i egzekwować je tak, by zapewnić jak najlepszą ochronę przez cierpieniem wynikającym z warunków przewozu.

Aktualne przepisy transportowe

Obecne przepisy chroniące dobrostan zwierząt podczas transportu w UE(2) mają zastosowanie do wszystkich kręgowców, w tym ryb. Przepisy te zostały jednak opracowane z myślą o zwierzętach lądowych i nie ma w nich odpowiednich regulacji dotyczących zwierząt wodnych. Nie odnoszą się one również do bezkręgowców, takich jak skorupiaki (np. kraby, homary) i głowonogi (np. ośmiornice). W związku z tym rozporządzenie to nie zapewnia obecnie skutecznej ochrony ogromnej liczbie zwierząt wodnych.

Propozycja aktualizacji rozporządzenia transportowego

W grudniu 2023 r. Komisja Europejska opublikowała projekt aktualizacji przepisów dotyczących transportu, który zawiera załącznik z regulacjami odnoszącymi się do dobrostanu ryb i innych zwierząt wodnych(3). Jest to pozytywny krok naprzód, ale konieczne są dalsze udoskonalenia, by regulacje były skuteczne i uwzględniały wszystkie zwierzęta. Nasze kluczowe zalecenia dla polityków są następujące:

1. Należy uwzględnić w rozporządzeniu bezpośrednie dostawy do przedsiębiorstw spożywczych zaopatrujących konsumenta końcowego: Wyłączenie dotyczące bezpośrednich dostaw zwierząt wodnych do przedsiębiorstw spożywczych zapisane w projekcie powinno zostać z niego wykreślone. Wyłączenie to pozostawiłoby bez ochrony podczas transportu wiele ryb i skorupiaków, takich jak 4,83 miliona karpi sprzedawanych rocznie na czeskich targowiskach(4). Wszystkie zwierzęta wodne zasługują na ochronę dobrostanu, niezależnie od ich przeznaczenia.
2. Należy przedstawić bardziej szczegółowe wytyczne: Projekt zawiera część regulacji w kluczowych aspektach transportu, ale brakuje w nim wielu istotnych szczegółów, takich jak limity gęstości obsady czy normy jakości wody. Aby zapewnić właściwą ochronę zwierząt, powinny obowiązywać szczegółowe przepisy oparte na aktualnej wiedzy naukowej.
3. Należy uwzględnić gatunki wymienione w CITES i zwierzęta wodne ozdobne: aktualny projekt wyłącza z przepisów transportowych gatunki wymienione w Konwencji o międzynarodowym handlu dzikimi zwierzętami i roślinami gatunków zagrożonych wyginięciem (CITES). Jednak zwierzęta te, w tym do 32 milionów transportowanych rocznie zagrożonych węgorzy europejskich(5), wymagają ochrony prawnej, aby zagwarantować ich dobrostan i pomóc w ochronie gatunku. Gatunki ozdobne (np. ryby akwariowe) również zostały wyłączone, pomimo wysokiej śmiertelności podczas transportu(6). Wyłączenia te powinny zostać usunięte, aby zapewnić ochronę wszystkich zwierząt wodnych.
4. Należy uwzględnić również transport krótkodystansowy: Projekt ma zastosowanie wyłącznie do przewozów na odległość powyżej 50 km. Jednak nawet krótkie trasy mogą być stresujące dla zwierząt wodnych, biorąc pod uwagę konieczność załadunku, rozładunku i przeładunku zwierząt. Jeśli te krótkie transporty nie zostaną objęte obowiązującymi przepisami, przyszłe przepisy będą musiały zająć się tą luką, aby zapewnić odpowiedni dobrostan zwierząt.

Źródła

1. za fishcount.org.uk. Oszacowano na podstawie danych FAO za 2022 według metody z Mood, A., Lara, E., Boyland, N. K., & Brooke, P. (2023). Estimating global numbers of farmed fishes killed for food annually from 1990 to 2019. Animal Welfare, 32, e12. doi:10.1017/awf.2023.4 

2. Rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań oraz zmieniające dyrektywy 64/432/EWG i 93/119/WE oraz rozporządzenie (WE) nr 1255/97, str. 1–44. 

3. Wniosek ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań, zmieniające rozporządzenie Rady (WE) nr 1255/97 i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2005. 

4. Oszacowano na podstawie danych czeskiego ministerstwa rolnictwa za rok 2022 według metody z Mood, A., Lara, E., Boyland, N. K., & Brooke, P. (2023). Estimating global numbers of farmed fishes killed for food annually from 1990 to 2019. Animal Welfare, 32, e12. doi:10.1017/awf.2023.4 

5. za fishcount.org.uk. Oszacowano na podstawie danych FAO za 2022 według metody z Mood, A., Lara, E., Boyland, N. K., & Brooke, P. (2023). Estimating global numbers of farmed fishes killed for food annually from 1990 to 2019. Animal Welfare, 32, e12. doi:10.1017/awf.2023.4 

6. Stevens, C. H., Croft, D. P., Paull, G. C., & Tyler, C. R. (2017). Stress and welfare in ornamental fishes: what can be learned from aquaculture? Journal of fish biology, 91(2), str. 409-428.